School, instituut en universiteit zijn leercentra. Ruimtes van het humanisme. Plekken waar dialoog en debat deel moeten uitmaken van de kritische reflectie van de student.
Een van de punten van kritiek op het model van traditioneel onderwijs waarin de docent een masterclass geeft, zonder vragenuur toe te laten of dit aspect op de achtergrond te laten, is dat deze lesmethode een vorm van dogmatisme weerspiegelt. Vandaag in Formación y Estudios, staan we stil bij deze vraag.
Dogmatisme in het onderwijs
Filosofie, een van de belangrijkste disciplines, wordt geboren uit de waarde van zoek naar de waarheid uit wijsheid. Maar ook in deze humanistische wetenschap is dogmatisme aanwezig. Wat gebeurt er in de specifieke context van onderwijs?
Pedagogisch dogmatisme verleent de figuur van de leraar het gezag om kennis over te dragen die op zichzelf waar is. Dat wil zeggen, wat de leraar uitdrukt, is wat de student moet leren zonder de mogelijkheid te antwoorden of te twijfelen. Vanuit dit perspectief ontstaan affirmaties, stellingen en postulaten die een absolute waarde. Vragen die geen discussie toelaten.
Studenten volgen hun hele leven veel vakken en onderwerpen. Het belangrijkste vak is echter niet bijvoorbeeld wiskunde. Het belangrijkste onderwerp is: leren denken. En leer ook om gelukkig te zijn.
Het risico van pedagogisch dogmatisme is dat er in dit gesloten systeem geen ruimte is voor reflectie op deze vitale vragen die voortkomen uit vrijheid op zijn best. De leraar vrijheid om hun kennis over te dragen vanuit creativiteit en mentale flexibiliteit.
En ook de bereidheid van de student om zich te laten inspireren door een ruimte die hem uitnodigt om zelf na te denken. Omdat de klas een ruimte is voor een gemeenschappelijke dialoog waarin constructieve feedback ontstaat.
Deze dogmatische kijk op lesgeven heeft ook invloed op de manier van leren zelf. De fout van memoriseren, zonder na te denken over de tekst, doen veel studenten vergeten wat ze een paar dagen na het examen uit het hoofd hebben geleerd. Dit gebeurt omdat ze de kennis niet echt hebben geïnternaliseerd. Ze herhalen gewoon op de huid van de brief wat er in het onderwerp stond.
Vanuit het oogpunt van dogmatisme, uitspraken die als waar worden beschouwd als Absolute waarheden ze kunnen niet worden geconfronteerd met informatie uit de werkelijkheid. De waarheid ervan wordt verondersteld deze gegevens te overstijgen.
Het risico van dit soort kennistheorie is dat het, wanneer het universeel wordt toegepast, reductionistisch is in zijn benaderingen. Iemand die zijn opvattingen baseert op dogmatisme voelt zich echter zwak bij een gefundeerd antwoord dat tegen de essentie van zijn idee in kan gaan.
Dogmatisme versus relativisme
Een andere stroming die ook negatief kan zijn en in contrast staat met dogmatisme is de relativisme. In deze context is de waarheid van het relativisme gebaseerd op het individuele standpunt van elk van hen.
Terwijl dogmatisme stellingen vaststelt die worden beschouwd als: onwrikbare waarheden, gaat deze stelling niet op in relativisme. Mening wordt bepaald door het geloof, de ervaring en de omstandigheden van de hoofdpersoon.
In de geschiedenis van de filosofie zijn de sofisten een duidelijk voorbeeld van relativistische auteurs die retoriek in dienst stelden van de constructie van de waarheid. Een relativisme dat aanwezig is in de overtuigingskracht die wordt voortgebracht door de kracht van taal.