विविध विषयांचा अभ्यास करून शालेय आणि शैक्षणिक पात्रतेमध्ये चांगले परिणाम मिळविण्यासाठी सक्षम होण्यासाठी एक चांगला अभ्यास तंत्रज्ञ असणे महत्त्वाचे आहे. इतिहास किंवा भूगोल यासारख्या बर्‍यापैकी विस्तृत विषयांच्या संबंधात, उक्त सामग्री सुलभ करण्यासाठी संकल्पना नकाशा परिपूर्ण आहे.
पुढील लेखात आम्ही तुम्हाला संकल्पना नकाशा म्हणजे काय आणि ते सांगू एक तयार करताना तुम्ही ज्या पायऱ्या फॉलो केल्या पाहिजेत.
संकल्पना नकाशा म्हणजे काय
वैचारिक नकाशा म्हणजे व्हिज्युअल स्कीमपेक्षा अधिक काही नाही ज्यामध्ये मजकूर आणि रेषा यांसारखे घटक वेगळे दिसतात, ज्यामुळे भिन्न संकल्पना संबंधित असू शकतात. संकल्पना नकाशे सर्वोत्तम ते एका छोट्या जागेत चांगली माहिती संक्षेपित करण्याची परवानगी देतात.
संकल्पना नकाशा वर्ग
सर्वात सामान्य आणि सुप्रसिद्ध संकल्पना नकाशे बनलेले आहेत चौरस, आयत आणि अंडाकृती आणि ज्यामध्ये अभ्यास करण्याच्या विषयाच्या सर्वात महत्वाच्या कल्पना कॅप्चर केल्या जातील. सामान्य गोष्ट अशी आहे की बहुसंख्य नकाशे वरच्या बाजूला असलेल्या झाडाचा आकार असतो. अशाप्रकारे, मुख्य थीम शीर्षस्थानी दिसते आणि त्यातून विविध घटकांसह विविध शाखा दिसतात.
तथापि, प्रत्येक विद्यार्थी त्यांना हवा असलेला किंवा हवा तसा संकल्पना नकाशा तयार करू शकतो. स्पष्ट नकाशे आणि इतर अधिक केंद्रित माहिती आणि रेखाचित्रांसह नकाशे आणि इतर क्वचितच रेखाचित्रे आहेत. नकाशाचे दृश्य पैलू थेट विद्यार्थ्याच्या अभिरुचीवर अवलंबून असेल. संकल्पना नकाशाबद्दल खरोखर महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे अभ्यास करायच्या विषयाचे मूलभूत घटक दिसतात.
संकल्पना नकाशा तयार करण्यासाठी पायऱ्या
- पहिली गोष्ट म्हणजे संकल्पनात्मक नकाशात प्रतिबिंबित होणारा विषय काळजीपूर्वक वाचा. हा विषय लहान घटकांमध्ये विभागला जाणे आवश्यक आहे.
- दुसर्‍या पायरीमध्ये विषयाच्या मुख्य कल्पना काढणे आणि त्या संकल्पनात्मक नकाशामध्ये कॅप्चर करणे समाविष्ट आहे. जे महत्वाचे आहे ते ठेवणे महत्वाचे आहे आणि आपण काय करू शकता ते सारांशित करणे महत्वाचे आहे.
- पुढील गोष्ट म्हणजे महत्त्वाच्या माहितीसह विविध बॉक्स तयार करणे आणि ते मुख्य विषयाशी संबंधित आहेत. अशाप्रकारे, जर प्रथम महायुद्धाचा अभ्यास केला गेला असेल, तर मुख्य थीम ठळक करण्यासाठी पैलूंसह भिन्न तक्ते लावणे आवश्यक आहे, जसे की "युद्धात भाग घेतलेले देश" किंवा "युद्धाच्या सुरुवातीचे वर्ष". ही चित्रे एकमेकांपासून वेगळी आहेत परंतु मुख्य घटकामध्ये एकत्र येतात.
- असे होऊ शकते की दुय्यम चौरसांपैकी एकापासून तुम्हाला चौरसांची दुसरी मालिका घ्यावी लागेल. संकल्पना नकाशांमध्ये हे काहीतरी सामान्य आहे. लक्षात ठेवा की तुम्हाला आवश्यक वाटेल ते परिणाम तुम्ही करू शकता. महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे विषयाची रचना शक्य तितक्या चांगल्या पद्धतीने करणे आणि माहिती शक्य तितकी स्पष्ट असणे.
वैचारिक नकाशा योग्य आणि योग्य आहे की नाही हे कसे जाणून घ्यावे
संपूर्ण थीम बॉक्स आणि शाखांमध्ये संरचित झाल्यानंतर, त्याचा अभ्यास करण्याची आणि सर्वकाही बरोबर आहे की नाही हे जाणून घेण्याची हीच वेळ आहे. नकाशा चांगला झाला आहे की नाही हे तपासताना, ते दोन वेगवेगळ्या प्रकारे केले जाऊ शकते:
- तुम्ही तो नकाशा सुमारे दहा मिनिटे लक्षात ठेवावा. नंतर तुमच्या दृश्यातून संकल्पना नकाशा काढून टाका आणि त्याचे पुनरुत्पादन करण्याचा प्रयत्न करा. जर तुम्ही ते करू शकत असाल, तर अभ्यासाचे तंत्र उत्तम प्रकारे काम केले आहे. आपण नकाशाचे काही घटक विसरल्यास, आपण ते पुन्हा उचलले पाहिजे आणि आपण विसरलेले तपशील हायलाइट करणे आवश्यक आहे.
- तुम्ही संकल्पना नकाशा योग्यरित्या तयार केला आहे की नाही हे तपासण्याचा दुसरा मार्ग म्हणजे संकल्पना नकाशाबद्दलच्या प्रश्नाचे अचूक उत्तर देणे. तो नेहमीच व्यापक आणि व्यापक प्रतिसाद असावा. जर तुम्ही असे उत्तर लिहू शकत असाल तर, याचा अर्थ असा की तुम्ही संकल्पनात्मक नकाशा चांगल्या प्रकारे तयार केला आहे.
थोडक्यात, वैचारिक नकाशा हे एक अभ्यासाचे तंत्र आहे जे एखाद्या विशिष्ट विषयातील सर्वात महत्वाचे घटक काढण्यासाठी आपल्याला मदत करेल. नकाशामुळे तुम्ही त्या मूलभूत संकल्पनांचा अभ्यास करून लक्षात ठेवण्याचा विषय कमी करू शकता. तुम्हाला ज्या विषयाचा अभ्यास करायचा आहे त्याची सु-संरचित रूपरेषा बनवण्यापलीकडे हे काही नाही. विद्यार्थ्यांमध्ये हे एक अतिशय लोकप्रिय अभ्यास तंत्र आहे, कारण ते बरेच प्रभावी आणि व्यावहारिक आहे.