Ethology waa qayb ka mid ah cilmiga bayoolajiga oo ka baaraan degta cilmiyaysan hab-dhaqanka iyo dhaqanka xoolaha. Sidan oo kale, waxaa la dhihi karaa dhakhtarka cilmu-nafsiga waa wax aan ka badneyn cilmu-nafsiga xayawaanka, kaas oo baaraya oo daraasad ku sameeya, waxyaabo ay ka mid yihiin, cabsidooda ama cabsi ay qabaan.
Haddii aad tahay qof xayawaan jecel oo ay soo jiidato dhaqankooda iyo dhaqankooda, Waxaa laga yaabaa inaad xiiseyneyso inaad waxbadan ka ogaato etymology.
Waa maxay doorka cilmiga anshaxa
Ethology waa cilmiga lagu barto hab dhaqanka xayawaanka. Ma aha wax ka badan nooc cilmi nafsi ah oo lagu dabaqo xayawaanka laftiisa. Shaqada cilmi nafsiga waa mid aan ka aheyn xalinta dhaqan aan habooneyn ama dhaqan xayawaan gaar ah.
Dad badan ayaa inta badan isku qalda ereyga ethologist iyo kan tababaraha. Kuwani waa laba fikradood oo kala duwan, in kasta oo la dhammaystiri karo. Xaalada cilmiga anshaxa, wuxuu sameyn doonaa baaritaan gaar ah si loo xaliyo dhibaatada xayawaanka. Taas bedelkeeda, tababaruhu wuxuu mas'uul ka noqon doonaa wax ka beddelka dhaqanka xayawaanka qaarkood.
Waa in la ogaadaa in anshaxa gudihiisa uu ku jiro laan hesha magaca ethology clinical. Waa takhasus ku dhex jira daawada xoolaha oo daraasad ku sameeya dhaqanka iyo dhaqanka xayawaanka guryaha ku nool. Sidan oo kale, haddii eey ama bisad ay muujiso nooc ka mid ah cabsida ama cuqdadda, ethologist ayaa daweyn doona.
Waa maxay shuruudaha loo baahan yahay in la buuxiyo si loo noqdo cilmi-yaqaan
Isbaanishka, cinwaanka cilmu-nafsiga waxaa badanaa lagu helaa koorsooyin ama masters kala duwan. Waxa caadiga ah waa in la barto daawada xoolaha ama bayoolaji halkaasna looga takhasusay laanta anshaxa.
Sikastaba xaalku ha ahaadee, qof kasta oo jecel xayawaanka adduunka oo xiisaynaya dhaqankiisa, wuxuu noqon karaa aqoonyahan. Waxaa muhiim ah in la xasuusnaado in anshaxdu ay daraasad ku sameyso dabeecadaha dhammaan noocyada xoolaha sida xoolaha guriga ama kuwa beeraha.
Si aad u noqotid aqoon yahan wanaagsan waxaa muhiim ah in lala kulmo astaamo taxane ah sida:
- Noqo qof xayawaan jecel.
- Sabirku waa muhiim, maadaama mararka qaarkood sameynta baaritaan sax ah oo sax ah ay u baahan tahay waqti.
- Qofku waa inuu ku fiicnaadaa la xiriirka qoraal ahaan iyo hadal ahaanba. Warbixinnada la soo saaray waa inay noqdaan kuwo cad oo kooban.
- Dhinaca cilmu-nafsiga ayaa fure u ah maadama cilmi-baareyaashu ay tahay inay ogaadaan sida loo falanqeeyo sida uu xayawaanka laga hadlayo u dhaqmayo.
Habka shaqada ee cilmiga anshaxa
Marka loo eego habka loo shaqeeyo dhaqtarka, Waa in la ogaadaa inay ka koobnaan doonto u kuurgalida iyo horumarinta mala-awaallo kala duwan ka hor dabeecadaha aan habboonayn ee xayawaanka qaarkood. Halkaas, tijaabooyinkan ayay ka bixin doontaa ficil ahaan si loo xalliyo dhibaatooyinka noocaas ah. Qaabkan wuxuu raacayaa afar qodob:
- Marka horeba, cilmiga anshaxa wuxuu u socdaa inuu wax ka weydiiyo sababta taasi waxay u horseeday xayawaankii la weydiiyay inuu u dhaqmo habkaas.
- Qodobka labaad ayaa ah inaad isweydiiso shaqada ay dabeecadda ama dhaqanku ku leedahay xayawaanka.
- Qodobka saddexaad ayaa ah in la isweydiiyo in dabeecadda laga hadlayo ay sabab u tahay khibrad bilaha ugu horreeya noloshiisa ama haddii taa ka soo horjeedkeeda ay u dhacday arrimo dibadda ka yimid sida qofka bini'aadamka ah. Magac ahaan, ethologist-ku waa inuu raadsadaa asalka dhaqanka noocaas ah.
- Qodobka ugu dambeeya, ethologist-ku wuxuu baari doonaa daqiiqada uu yiri dabeecadda dhacday iyo sida uu ugu xuubsiibtay noocyadan.
Anshaxa caafimaadka
Anshaxa noocan ah ayaa ugu caansan uguna caansan maanta. Waxaa ka mid ah ka hortagga, iyo sidoo kale ogaanshaha iyo daaweynta dabeecadaha qaarkood ee xayawaanka guryaha. Waa nooc ka mid ah dabeecadaha aan habboonayn maadaama ay waxyeello u geysato dadka ama xayawaanka laftiisa. Tusaale ahaan tan waxay noqon kartaa eeyga ciyey ama xaqiiqda ah inay bisadu ku kaadiso meelo kala duwan oo guriga ka mid ah. Waa cilmiga anshaxa shaqada inuu joojiyo dabeecadaha noocan oo kale ah una helo xal ku filan dhibaatada.